Een wereld zonder geluid, hoe kan je daarmee omgaan? Wat er van Michael werd verwacht, was voor hem vaak een raadsel. Het leek nooit goed genoeg. Pas toen hij drie jaar oud was, werd zijn doofheid ontdekt. En toen viel alles op zijn plek…
Onbegrip in het gezin
Bij Michael thuis was er weinig begrip voor een kind met een handicap. Ondanks dat de diagnose ‘rodehond doofheid’ werd gesteld, moest Michael zich aanpassen aan de rest van de wereld. Om zich te redden tussen de ‘normale mensen’ moest hij leren liplezen en leren spreken. En dat was niet makkelijk…
Het onbegrip van zijn ouders verstoorden de opvoeding van Michael volledig. Hij balanceerde voortdurend tussen de woede van zijn vader en het sussende gedrag van zijn moeder en zussen. De jongste van het gezin van zeven kinderen werd bestraft en bleef onbegrepen. Slechts één zus uit het gezin nam de moeite om gebarentaal te leren. “Verder werd er veel gepraat in huis, maar ik voelde me dan buitengesloten.” Michael kwam uiteindelijk op een school met andere dove kinderen terecht. Hier ontstonden de eerste contacten met gelijkstemden. Ze werden lotgenoten in een dovenwereld. “Daar kon ik me beter uiten”, vertelt Michael. Er was ruimte om te praten in gebarentaal, ook tijdens het voetballen. Michael bleek een talent te zijn op het voetbalveld.
Belemmerd door taalachterstand
Toch had Michael het nog steeds zwaar. Het was een leuke jongen om te zien, hij had een bovengemiddeld IQ en de wil om te leren. Maar zijn taalachterstand belemmerde hem in veel dagelijkse bezigheden. Hij kon uit het niets uit zijn slof schieten en voelde zich soms depressief. Michael kreeg te veel druk op zijn schouders en onder groepsdruk begon hij met blowen. En de tiener raakte steeds vaker in de problemen. Vechtpartijen, joyriding en woninginbraken: met regelmaat kwam Michael in aanraking met de politie. Toen hij 19 jaar was, kreeg hij voor het eerst tbs opgelegd.
Meerdere vergrijpen
In 1995 verbrak het slechthorende meisje waarmee Michael al drie jaar verkering had, de relatie. In tussentijd was het al zes keer aan en uit geweest. Onbegrip en onmacht overmeesterde hem op dat moment. Hij schoot haar neer, stak haar met een mes en raakte totaal buiten zinnen. Het meisje overleefde de aanval maar net. Michael gaf zichzelf aan bij de politie en daarna volgde een periode van eenzaamheid. Hij schaamde zich voor zijn tbs en begon veel te drinken.
Ook in 1999 en 2001 was het raak. Michael werd veroordeeld voor de verkrachting van zijn toenmalige vriendin en voor de zware mishandeling van een andere vrouw die hij tot seks dwong. ‘Ik keek in de spiegel en ik wist niet wie ik was.’ Michael voelde zich een gebroken, dove man.
Twee jaar later kwam Michael terecht in een Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gelderland. Hier kreeg hij voor het eerst rust. Helaas was dit van korte duur. In 2005 volgde er nog een incident met een mes. Zijn verlof werd opgeschort en niemand in de inrichting had een idee wat er in het hoofd van Michael omging.
Uniek in Nederland
Michael kwam uiteindelijk bij Trajectum terecht. Trajectum heeft het enige behandelcentrum met een gesloten afdeling voor doven. Hier kreeg Michael de aanpak die hij met zijn beperking nodig had. Tijdens de opname hield Trajectum rekening met zijn doofheid, maar ook met de opgelegde straf. De
rechter had bijna besloten om Michael een levenslange straf op te leggen. Uiteindelijk overwoog justitie hem de longstay-status te geven, wat betekende dat hij permanent op een gesloten afdeling zou moeten verblijven. Bij Trajectum waren we het hier niet mee eens. Vanuit onze visie werken we liever naar een leven onder begeleiding. Een leven waarin er voor de cliënt meer vrijheid is én waar er wordt gewerkt naar zoveel mogelijk kwaliteit van leven. Uiteraard afgestemd op wat er mogelijk is per cliënt. Justitie kon zich hierin vinden en stemde in met het plan.
Een leerzame periode
Het intellectuele vermogen van Michael is behoorlijk, maar op sociaal-emotioneel gebied kan je hem vergelijken met een kind van zes. Hij heeft moeite om zich te verplaatsen in een ander en in hun emoties. Desondanks is hij vastberaden om bij Trajectum veel te leren. Hier krijgt hij de middelen om aan een betere toekomst te werken. Dit omvat verschillende therapieën zoals dramatherapie, beeldende- en psychomotorische therapie, agressietraining, arbeidstherapie en straks modules rond seksualiteit.
En deze therapieën slaan aan. De therapeuten krijgen geleidelijk aan meer grip op de wereld van Michael. Door middel van het werkproces van de vijf G’s (gebeurtenis, gedachten, gevoel, gedrag en gevolg) leert hij beter omgaan met boosheid en agressie. Deze behandeling gaat stap voor stap, zonder gelijk te veel druk op de cliënt te leggen. In kleine stappen leert Michael wat hij kan doen als de spanning hem overweldigt. Hij ziet in dat er meer opties zijn dan het gebruik van fysiek geweld. “Ik ben bewuster geworden, maak contact, maar kan ook beter afstand houden” deelt Michael mee. “Ik heb geleerd om een eigen ballon te maken die mij beschermt. En als ik mij gespannen voel, kan ik dat nu goed aangeven in gebarentaal. Hier leer ik echt te communiceren over mijn gevoel.”
Gevoelens uitdrukken
Ondanks dat Michael niet kan horen of spreken, heeft hij zijn eigen vorm van expressie. Hij werkt graag met keramiek en schildert met levendige kleuren. Een kunstzinnige man die zijn gevoelens op doek uitdrukt. Michael ontdekte zijn persoonlijke grenzen en is nu beter bestand tegen de buitenwereld. Trajectum heeft een positieve invloed op hem. “Ik laat me niet meer meeslepen. Als iemand iets steelt, bemoei ik me daar niet mee. Nee, ik wil nooit meer in de problemen komen.”
